فرصت های سرمایه گذاری در صنعت صنایع دستی

صنایع دستی برای هر کشور، نماینده تاریخ و تمدن مردمان آن سرزمین است. هنرهای دستی ریشه در تاریخ داشته و دستاوردهای آن روشنایی بخش راه آینده است که در مقاله ای مفصل به تشریح تاثیر آثار هنری در محیط اطرافمان پرداختیم و صنایع دستی اکنون به نوعی آثار هنری میباشد.

این صنعت علاوه بر جنبه های مصارفی، دارای ارزش های هنری و ظرفیت های ویژه صادراتی است همچنین به دلیل داشتن نماد ملی و فرهنگی ، صنعتی باارزش به شمار می آید. صنایع دستی ، سهم گسترده ای در ایجاد اشتغال دارد که براساس آمارها حدود ۷۰ درصد صنایع دستی ایران، توسط دستان هنرمند زنان این سرزمین خلق می‌شوند‌. در کل اهمیت اقتصادی این صنعت ناظر بر غلبه کار نسبت به سرمایه در تولید آن است، به طوری که برای جوامعی که از وفور نیروی کار جوان برخوردارند، یک غنیمت محسوب می‌شود‌

 

صنایع دستی چیست؟

اصطلاح صنایع دستی (Handicrafts) دامنه وسیعی از تولیدات هنری در سطح جهان را شامل میشود که براساس گزارش سازمان جهانی کار( ILO) جزئی از بخش غیررسمی اقتصاد است. صنایع دستی بخشی از فعالیت های اقتصادی است که مشخصه هایی شامل تکیه داشتن بر مهارت ها ، عملیات تولید در مقیاس کوچک و… می باشد که عموما خارج از نظام آموزشی تدریس می‌شود‌.

یونسکو در تعریف صنایع دستی تعریف می‌کند که صنایع دستی به محصولاتی اطلاق می‌شود که توسط هنرمند صنعتگر کاملا با دست و یا با کمک ابزار ساده یا مکانیکی تولید می‌شود‌. مشروط بر آن که دستان هنرمند از سهم ابزار کمکی کمتر نباشد.

یکی از بهترین تعاریف بین المللی از صنایع دستی مربوط به آنکتاد در مانیل است که به این صورت تعریف می‌شود:

تولیداتی است که توسط هنرمندان (Artisars) خلق می‌شود. خواه کاملا به وسیله دست یا به کمک ابزارالات دستی به معنی ماشین آلات ؛ تا زمانی که تولید بسته به کار دست باشد.

 

نقش صنایع دستی در اقتصاد ایران

• اشتغال زایی
• توسعه صادرات
• ارز آوری
• توسعه پایدار
• توسعه و رونق گردشگری

 

مزایای استفاده از صنایع دستی

• این صنعت علاوه بر برخورداری از ارزش های فرهنگی دارای ارزش های هنری وظرفیت ویژه صادراتی است.
• اقتصاد صنایع دستی به عنوان بخشی از اقتصاد صنایع فرهنگی ، تاثیرپذیری بسیاری از سیاست های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و وضعیت اقتصادی کشور دارد.
• بدلیل داشتن ویژگی نماد ملی و فرهنگی و یادآور گردشی که گردشگران در سفر خود داشته اند ، تکمیل کننده زنجیره ارزش صنعت گردشگری است.
• برای تبلیغ فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی به سایر کشورها و نقاط مختلف دنیا.
• افزایش اشتغال
• امکان پراکندگی در تمام نقاط کشور
• سرعت در بازدهی و بازگشت سریع سرمایه ی سرمایه گذاران
• گسترده بودن بازار تقاضای صنایع دستی در مناطق مختلف جهان
• سرمایه گذاری اندک با بازدهی بیشتر در مقایسه با دیگر طرح ها و فرصت های سرمایه گذاری

 

تقاضای صنایع دستی

ساختار این حوزه اتکای زیادی به خریداران غیربومی داخلی مانند گردشگران محلی ، شهروندان محلی و نهادهای داخل کشور و همچنین خریداران غیربومی خارجی مانند گردشگران خارجی ، شهروندان سایر کشورها و نهاد های خارج از کشور شامل میشود.

سه چالش عمده در این مسیر شامل :

1. گران بودن کالاهای نسبی برای مصرف کنندگان داخلی و خارجی
2. کاربردی نبودن محصولات (بیشتر جنبه تزئینی دارند)
3. عدم لحاظ سلیقه مشتری و وزن بالای آن برای مسافران پرواز های هوایی

 

مراحل عرضه محصولات صنایع دستی به بازار

پیش تولید که شامل فعالیت های پشتیبان و تامین نهاده است. اگر چه دارای چالش هایی مانند کمبود مواد اولیه مرغوب و متنوع در بازار می باشد. در فاز تولید نیز چالش هایی مانند دستمزد نیروی کار ، پاسخگوی هزینه فرصتی که این افراد برای تولید کالا ها میگذارند ، نیست و همین باعث انتقال پیدا نکردن این شغل از نسلی به نسل بعد می‌شود. در حوزه توزیع که شامل عمده فروشی و خرده فروشی می باشد براساس برآورد انجام شده از ۳۴ کد تعرفه ۶ رقمی درسال ۲۰۱۵ حدود ۲۴۸ میلیارد دلار می‌باشد.

(برگرفته از وبسایت ترید مپ)

در ایران آمارهای اعلام شده از سمت گمرک درسال ۱۳۹۵ رقم صادرات اقلام صنایع دستی کشور به ارزش ۲۳۷ میلیارد دلار و به وزن ۷۷۸۰۹ تن بوده که بررسی انجام شده نشان می‌دهد در مقایسه سال قبل به لحاظ ارزشی ۳۶.۳ درصد و به لحاظ وزنی ۳۰ درصد افزایش یافته است؛ که عمده کالا ها عبارت اند از گلیم و زیلو ، شیشه های سنتی ، فلزات گران‌بها ، سفال و سرامیک ، محصولات فلزی ، مبلمان چوبی ، سنگ های قیمتی و غیرقیمتی هستند.

 

چهارچوب مفهومی نوآوری صنایع دستی

از منظر نوآوری در محصول ، اضافه کردن کاربرد امروزی به هنر دستی ایرانی می‌تواند راهگشای این صنعت قرار بگیرد؛ بدین صورت که صنایع دستی به دو دسته عمده در دنیای امروز تقسیم می‌شود:

1. صنایع دستی سنتی که غالبا ویژگی سنتی خود را حفظ کرده و کاربرد تزئینی دارد.
2. صنایع دستی نوین که علاوه بر حفظ ارزش ها ، توانسته خود را با دنیای امروز وفق میدهد.

 

نوآوری در بازایابی

با توجه به اینکه صنایع دستی کالامحور بوده و مانند صنایع گردشگری خدمات محور نیست، کسب و کارهای انلاین فعال دراین حوزه بیش ترین جلوه از نوآوری بازاریابی این صنعت را دارند.در صنعت این گونه کسب وکارها عموما حول محور به اشتراک گذاشتن اطلاعات می چرخد. همچنین با فراهم آوردن بستری مجازی، فرصت تبادل بحث و گفت وگو میان خریداران را برای در اختیار گذاشتن تجربیات خرید در اختیار آن ها قرار می‌دهند.

 

آمارنامه تحلیلی حوزه صنایع دستی

سطح عرضه مشتمل بر مقداری از تولیدات دستی یک گروه اصلی یا زیرمجموعه میباشد که تولید کننده می‌تواند پس از تولید، آن را برای فروش به یک قیمت معین در دسترس متقاضی قرار دهد.سطح تقاضا عبارت است از مقداری از تولیدات صنایع دستی که براساس قیمت مشخص ، توسط متقاضیان خریداری می‌شود به عبارتی تمایل فرد برای خرید کالای صنایع دستی به حساب می آید.

 

خلاصه نتایج آماری تحلیلی حوزه صنایع دستی

در بخش عرضه صنایع دستی ، تعداد پروانه های انفرادی و کارگاهی در چهارسال منتهی به سال ۱۳۹۴، تعداد پروانه های جدیدا صادر شده کارگاهی همواره با رشد منفی نسبت به سال قبل بوده است و در حوزه پروانه های انفرادی تنها در سال ۱۳۹۴ نسبت به سال ۱۳۹۵ با اندکی رشد مثبت روبه رو بوده است.

همچنین با نگاهی به پروانه‌های تمدید شده هم می‌توان دید کسب و کارهای دارای مجوز فعالیت در این حوزه ، به مرور زمان طی سال های یاد شده کمتر و کمتر شده است که نشان از بحرانی بودن وضعیت در بخش صنایع دستی می‌دهد. اما درمقابل فروش ریالی صنایع دستی در بازارچه ها و غرفه ها افزایش یافته است.

 

صادرات صنایع دستی

صادرات غیرنفتی که صنایع دستی یکی از مهم‌ ترین آنها محسوب میشود، ازعوامل مهم برای مقابله با صادرات تک محصولی است. بی تردید با افزایش سهم صادرات غیرنفتی کشور ، توسعه صادرات غیرنفتی تقویت خواهد شد که این استراتژی می‌تواند در صادرات و فروش نفت نیز موضع مستحکم تری یابد.

طبق آمارهای منتشر شده منتهی به اسفند ۹۹، میزان صادرات صنایع دستی ۱۲۶ میلیون دلار بوده که کمتر از ۰.۵ درصد صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. ازمجموع صادرات انجام شده ۷۹ میلیون دلار به گروه‌ کالایی « فرش و کفپوش های دستبافت » اختصاص داشت که نسبت به سال ۱۳۹۸ با وجود رشد ۲۲ درصدی در وزن با کاهش یک درصدی در ارزش دلاری روبه رو شده است.

 

سخن آخر

همانطور که میدانید صنایع فرهنگی هر کشور وابسته به عقبه تاریخی مذهبی و حتی سیاسی آن کشور است ، این ویژگی ها برای هرکشور متفاوت است لذا این خصوصیات موجب تفاوت در صنایع دستی هر کشور با کشور دیگر میشود و به همین دلیل صنایع دستی از رقابت بالایی برخوردار است.

بهره گیری از قابلیت های نوین صنایع دستی در زمینه های خلاقیت ، بازاریابی ، تبلیغات ، فناوری و غیره می‌تواند در راستای کمک به توسعه اقتصادی،ایجاد شغل،سرمایه گذاری اندک و بهره وری بالا باشد.عدم نیاز به تخصص های فنی و حرفه ای بالا و مدرک دانشگاهی و دبیرستانی، استفاده از مهارت های بومی ، بازار ساده فروش محصولات باعث شده تا صنایع دستی به شاخه درآمدزایی محسوب شود.