شتابدهنده ها چه کار می‌کنند؟

رونق استارتاپ ها و سرمایه‌گذاری خطر پذیر (VC) در سال‌های اخیر که تبلیغات گسترده‌ای پیرامونشان شده با ظهور بازیگران جدیدی در اکوسیستم های استارتاپی همزمان شده است. یکی از این بازیگران یعنی شتابدهنده های استارتاپی توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند اما کمتر نگاه موشکافانه‌ای به آن‌ها شده است. به‌علاوه، شتابدهنده ها اغلب به‌درستی درک نشده‌ان یا اشتباها با نهادهای دیگری که از استارتاپ‌ها در مراحل اولیه رشدشان حمایت می‌کنند، مثل انکوباتورها، سرمایه‌گذاران فرشته و سرمایه‌گذاران خطر پذیر مراحل اولیه، یکسان و مشابه در نظر گرفته می‌شوند.

شتابدهنده ها نقش فزاینده‌ای را در جامعه‌های استارتاپی سرار ایالات متحده و به تبع در دنیا ایفا می‌کنند. شواهد اولیه، پتاسیل قابل توجه شتابدهنده ها را در بهبود نتایج استارتاپ‌ها، و امکان انتشار این منافع در جامعه‌های استارتاپی را نشان می‌دهد. با این وجود، اثر قابل سنجش شتابدهنده ها روی عملکرد در برنامه‌های مختلف هر شتابدهنده بسیار متفاوت است؛ در واقع، شتابدهنده ها یکسان عمل نمی‌کنند.

کیفیت شتابدهنده واقعا اهمیت دارد.

شتابدهنده استارتاپ چیست؟

شتابدهنده های استارتاپ از طریق آموزش، مربی‌گری و تأمین مالی از شرکت‌های رشد محور در مراحل اولیه حمایت می‌کنند. استارتاپ‌ها برای یک مدت معین به عنوان بخشی از یک دسته تیم استارتاپی، وارد شتابدهنده ها می‌شوند. تجربه شتابدهنده ها یک فرآیند آموزشی سخت، سریع و همه‌جانبه است که با فشرده‌سازی یادگیری عملی چند ساله و تبدیل آن به فقط چند ماه، قصد دارد چرخه عمر شرکت‌های تازه تأسیس نوآور را شتاب ببخشد.

یک پژوهشگر از دانشگاه ریچموند چهار عامل معرفی می­کند که شتابدهنده ها را منحصر بفرد میکند:

• دوره معینی دارند؛
• به صورت گروهی جذب می­کنند؛
• مبتنی بر مربی گری هستند؛
• و با روز فارغ التحصیلی یا «روز ارائه (Demo Day)» به پایان می‌رسند.

هیچکدام از نهادهای مراحل اولیه که پیش از این ذکر شد (انکوباتورها، سرمایه‌گذاران فرشته یا سرمایه‌گذاران خطر پذیر مرحله بذرمایه) این عناصر مشترک را ندارند. شاید شتابدهنده ها با این نهادها در هدف پرورش استارتاپ‌های مراحل اولیه اشتراک داشته باشند، اما واضح است که با آن‌ها متفاوت هستند و مدل‌های کسب و کار متفاوتی دارند و همچنین انگیزه متفاوتی در جذب تیم های استارتاپی دارند.

با این وجود سردرگمی از جمله در خود بخش استارتاپ واقعا وجود دارد. در واقع، از میان هفتصد سازمان مستقر در ایالات متحده امریکا که از طریق خود اظهاری یا پایگاه داده سرمایه‌گذاران مطرح به عنوان «شتابدهنده» یا «شتابدهنده و انکوباتور» یا مشابه آن شناسایی شده‌اند، می‌توانیم بگوییم که کمتر از یک سوم آن‌ها این چهار معیار را دارند. به عبارت دیگر، براساس این ملاک‌ها دو مورد از هر سه شتابدهنده در واقع شتابدهنده نیستند.

شتابدهنده ها در ایالات متحده

شتابندهنده Y Combinator مستقر در سیلیکون ولی، اولین برنامه شتابدهی بذرمایه را در سال ۲۰۰۵ در شهر بوستون راه‌اندازی کرد، با فاصله کمی TechStars سال بعد در شهر بولدر ایالات کلرادو بنیان گذاری شد، این راه را ادامه داد. این دو برنامه در طول سال‌ها تکامل یافته‌اند و معمولاً به‌عنوان اولین برنامه‌های شتابدهی جهان شناخته می‌شوند.

شتابدهنده های مستقر در ایالات متحده پس از سال ۲۰۰۸ مانند استارتاپ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری مراحل اولیه و سرمایه‌گذاری‌های خطر پذیر، رشد قابل ملاحظه‌ای داشتند. در بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ تعداد شتابدهنده های مستقر در ایالات متحده هر سال به‌طور میانگین ۵۰ درصد بیشتر شده‌اند.

در بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ میلادی ۱۷۲ شتابدهنده مستقر در ایالات متحده را شناسایی شدند. این شتابدهنده ها در مجموع روی بیش از ۵۰۰۰ استارتاپ آمریکایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در طول این دوره، این شرکت‌ها در مجموع ۱۹.۵ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌اند، رقمی که بدون شک با ادامه رشد استارتاپ ها خواهد یافت.

در طول این دوره، میانه ارزش خروجی های شتابدهنده ها که توانستند در ادامه سرمایه بیشتری جذب کنند، ۱۵.۶ میلیون دلار و میانگین ارزش آن‌ها ۹۰ میلیون دلار بود. چند شرکت بسیار مشهور از جمله استارتاپ‌های یونیکورن مانند Airbnb، Dropbox و Stripe  به همراه چند شرکت دیگر به این گروه تعلق دارند.

چرا شتابدهنده ها

در سال‌های اخیر تأثیرگذاری شتابدهنده ها چشم‌گیر بوده است. اما شتابدهنده ها چه‌ کاری انجام می‌دهند که آن‌ها را از سرمایه‌گذاران مرحله‌ اولیه و از دیگر سازمان‌های حمایت‌کننده متمایز می‌کند و آنقدر برای استارتاپ‌ها با ارزش است که مشتاقانه به دنبال حضور در این شتابدهنده ها هستند؟

اخیراً این پرسش را از یکی از هم بنیانگذاران TechStars پاسخ داده است. او تجربه حضور در شتابدهنده ها را به دوره‌ آموزشی فراگیری تشبیه کرده که یک دوره متمرکز،  با فرصت یادگیری سریع را برای بنیانگذاران شرکت‌ها ایجاد می‌کند. یادگیری همراه با انجام دادن، برای رشد کسب و کارهای خطر پذیر حیاتی است و هدف شتابدهنده به نظر او و دیگران تسریع این فرآیند است. با این روش، بنیانگذاران سال‌ها زمان برای یادگیری را در چند ماه خلاصه می‌کنند.

توضیح هم بنیان گذار TechStars منطقی به‌نظر می‌رسد، اما در این مورد چه شواهدی وجود دارد؟ جدید بودن شتابدهنده ها موجب شده است که پژوهش‌های سازمان‌یافته کمی پیرامون تأثیرگذاری آن‌ها روی شرکت‌های مشارکت‌کننده و در سطح گسترده‌تر روی جامعه استارتاپی وجود داشته باشد. چهار مقاله به فهم بهتر شرایط کمک می‌کنند. یافته‌های این مقاله‌ها به شرح زیر است:

• شرکت‌هایی که از برنامه‌های شتابدهی برتر فارغ‌التحصیل شده‌اند در مقایسه با شرکت‌های مشابهی که در برنامه‌های شتابدهی شرکت نکرده‌اند، در رسیدن به نقاط عطف کلیدی مثل جذب سرمایه، خروج به واسطه تملک و به‌دست آوردن کشش مشتری (Traction) شتاب بیشتری داشته‌اند. اما وقتی یک نمونه گسترده‌تر از شتابدهنده ها را ملاحظه می‌کنیم، این آثار مثبت ناپدید می‌شوند: به‌نظر می‌رسد که بسیاری از برنامه‌ها به توسعه استارتاپ‌ها سرعت نمی‌بخشند و حتی در برخی موارد سرعت آن‌ها را کم می‌کنند.
• مقایسه‌ای بین فارغ التحصیلان شتابدهنده های برتر با مجموعه‌ای از استارتاپ‌های مشابه که از گروه‌های سرمایه‌گذاری فرشته مطرح جذب سرمایه کرده بودند، نشان داد که احتمال دریافت بسیار زودتر دور جذب سرمایه بعدی توسط فارغ التحصیلان شتابدهنده ها بیشتر بود و احتمال آنکه تملک شوند یا شکست بخورند بیشتر است.
• تحقیقات بیشتر نشان می‌دهد که کانال‌هایی که شتابدهنده از طریق آن‌ها به توسعه کسب و کار نوپا کمک می‌کند، عمدتاً مبتنی بر نوآوری هستند و ارتباطی با دیگر معیارهای احتمالاً مشکل ساز، مثل تحریک سرمایه گذاران یا تجربه‌های پیشین بنیان گذاران در شرکت‌های برتر، ندارد. به عبارت دیگر، ارزش شتاب دهنده‌ها واقعی به نظر می‌رسد و به احتمال زیاد ناشی از محیط یادگیری فشرده است.
• شتابدهنده ها، به ویژه در زمینه‌های مرتبط به محیط تأمین سرمایه، تأثیر مثبتی بر اکوسیستم‌های کارآفرینانه منطقه‌ای دارند. کلان شهرهایی که شتابدهنده ای در آن‌ها تأسیس بشود، فعالیت سرمایه‌گذاری بذری و پیش بذری بیشتری دارند که به نظر می‌رسد فقط محدود به خود استارتاپ‌های شتابدهنده نیست بلکه به شرکت‌های غیر شتابدهنده هم سرایت می‌کند که اصولاً نتیجه افزایش تعداد سرمایه گذاران است.

به طور خلاصه، شتابدهنده ها می‌توانند بر عملکرد استارتاپ هایی که با آنها همکاری می‌کنند، تأثیر مثبت بگذارند، حتی در مقایسه با سایر سرمایه‌گذارانی که در دیگر مراحل اولیه کلیدی سرمایه‌گذاری می‌کنند. البته این فرآیند در میان تمامی شتابدهنده ها اتفاق نمی‌افتد و تاکنون در برنامه‌های برتر مشاهده شده است. شواهد اولیه نشان می‌دهند که شتابدهنده ها ممکن است تأثیر مثبتی روی جذب سرمایه مرحله بذر و اولیه به سمت یک جامعه و گسترش آن در سطح اقتصاد منطقه تأثیر مثبت بگذارند.